Gdy dziecko wkracza w okres nastoletni, w jego życiu zachodzi wiele zmian. Niestety w większości przypadków zmienia się również podejście do rodziców, którzy mogą mieć wrażenie, że nie potrafią się dogadać z własnym dzieckiem. Nierzadko oni także popełniają błędy i nie do końca wiedzą, w jaki sposób rozmawiać. Sprawia to, że przeprowadzenie nawet najzwyklejszej rozmowy nieraz jest trudne, a w przypadku rodziców, którzy nie starają się znaleźć wspólnego języka – często kończy się kłótnią. Jak rozmawiać z nastolatkiem?
Przypomnij sobie, co Ty odczuwałeś, jako nastolatek i postaraj się zrozumieć własne dziecko. Prawdopodobnie przeżywa ono ciężkie chwile – nawet jeśli wydaje Ci się, że nie ma jeszcze „poważnych zmartwień” jak praca czy inne obowiązki. Nie oceniaj go, unikaj przechwałek typu „ja w Twoim wieku”, ponieważ nie ma to zbyt dużego znaczenia w przypadku Twojego dziecka. Spróbuj postawić się w jego sytuacji i bądź dla niego wsparciem.
Wchodzenie w dorosłość nie jest łatwe i wiąże się z wieloma rozczarowaniami. Pierwszy związek, pierwsza praca, wybór nowej szkoły – wszystko to wywiera na młodych ludzi duży wpływ. Dorosłym łatwo jest machnąć na niektóre sprawy ręką, ponieważ mają większe doświadczenie, a co za tym idzie wiele z tych nastoletnich dramatów i trudności mają już za sobą. Nigdy nie lekceważ emocji swojego dziecka, ponieważ to, w czym ono uczestniczy, jest dla niego teraz najważniejsze, a samo powiedzenie „nie przejmuj się” niewiele tutaj pomoże.
Nic tak nie potrafi zdenerwować nastolatka, jak nadmierna kontrola. Tego typu działanie najczęściej podświadomie odbieramy, jako brak zaufania. Wszelkie próby narzucenia swojego, nawet w mniemaniu rodzica słusznego, zdania najczęściej odnoszą odwrotny efekt – dziecko specjalnie zrobi na odwrót tylko po to, by podkreślić swoją autonomiczność. To naturalne, w końcu okres dojrzewania jest stawianiem pierwszych kroków w dorosłość, dlatego nauka samodzielności jest nawet wskazana.
W żadnym wypadku nie próbuj kontrolować nastolatka. Mówi się, że dzieci kontrolujących rodziców nie wyrastają na dobrych ludzi, tylko na dobrych kłamców. Coś w tym jest – nastolatek, próbując obejść Twoją kontrolę, w końcu zacznie Cię okłamywać. Niemniej w czasie dorastania na nastolatka czeka wiele niebezpieczeństw – jak choćby niewłaściwe towarzystwo czy używki, dlatego nie można dać mu całkowicie wolnej ręki. Postaraj się zaufać dziecku, daj mu swobodę, jednocześnie nie spuszczając z niego oka. Zwracaj dużo uwagi na nastolatka, rozmawiaj z nim o tym, co robi w wolnym czasie, jakie są jego plany, co lubi i czego się boi – bez tego nie uda się wytworzyć więzi i wcześniej czy później nastolatek przestanie mieć w Tobą dobry kontakt.
Znacznie skuteczniejsza od podania dziecku rozwiązania na tacy, będzie rozmowa. Nastolatek potrzebuje przede wszystkim być wysłuchanym i zrozumianym. Podczas rozmowy staraj się zadawać dużo pytań i pozwól dziecku dojść do głosu. Unikaj monologów odnośnie jego zachowania, zapytaj raczej, dlaczego w taki sposób postąpił. Wysłuchaj, co nastolatek ma do powiedzenia i nie przerywaj jego wypowiedzi. Gdy będzie mówił, przytakuj tak, by rzeczywiście miał on wrażenie, że go słuchasz. Jeśli przychodzi do Ciebie porozmawiać, postaraj się przerwać to, co dotychczas robisz – pokaż nastolatkowi, że jest ważny.
Wiele wzorców w zachowaniu nastolatka jest zaczerpniętych od rodziców. Dlatego to właśnie opiekun powinien być wzorem do naśladowania. Jeśli popełnisz jakiś błąd – na przykład poniosą Cię emocje i bezpodstawnie nakrzyczysz na dziecko – nie bój się porozmawiać z nim o tym, wyjaśnić i szczerze przeprosić. Żaden rodzic nie jest nieomylny, w końcu jesteśmy tylko ludźmi, jednak olbrzymią wartość dla dziecka będą miały przeprosiny. Co więcej, zwykłe „przepraszam” potrafi rozładować konflikt, a kłótnię przekształcić w rozmowę. Rodzic, który przeprasza, pokaże dziecku, że również ono ma prawo do popełniania błędów i nie należy się tego wstydzić, jednak każdorazowo trzeba starać się to naprawić. Z kolei pozostawienie nastolatka bez przeproszenia będzie wywoływać w nim napięcie i ukryty żal do rodzica, które mogą eskalować do kłótni przy każdej nadarzającej się rozmowie.
Podczas dojrzewania nastolatek zaczyna mieć swoje opinie i zainteresowania, które siłą rzeczy nie zawsze będą się pokrywać z Twoimi. Trzeba to zaakceptować. Pozwól dziecku wyrażać swoje zdanie i miej do niego szacunek, prowadź z nim konstruktywną rozmowę. Nastolatka powinno się traktować jak partnera do rozmowy, a nie małe dziecko, dzięki temu można budować dojrzałą i opartą na wzajemnym szacunku relację. Niekiedy możesz poprosić nastolatka o drobną, dopasowaną do jego wieku radę – na przykład w temacie, na którym się zna – dzięki temu pomożesz budować jego poczucie własnej wartości oraz sprawisz, że poczuje się ważny i doceniany. Z drugiej strony pamiętaj, żeby umiejętnie wypośrodkować traktowanie nastolatka, jak partnera, ponieważ w dalszym ciągu jest on jeszcze dzieckiem, które mimo wszystko potrzebuje opieki.
